ANASAYFA    PİPO    PİPO GALERİ    LÜLETAŞI    LÜLETAŞI PİPO GALERİ    TÜTÜN    TÜTÜN GALERİ
 
AKSAM ve AKSESUAR    ÖNERİLER    KONUK DEFTERİ
 
  LİNKLER    TÜRKİYE PİPO KULÜBÜ

 
 
       
  PiPO  USTALARI  iLE  SÖYLEŞiLER  
     
 


Prof. Dr. Burhanettin Tatar`ın katkılarıyla...

 


Aşağıda Tarek Manadily’nin meşhur İtalyan pipo ustası Baldo Baldi ile 11 Şubat, 2000 tarihinde yaptığı söyleşinin çevirisini sunmaktayız.

Tarek Manadily, 1964 yılında Mısır’da doğdu (Arapça bir kelime olan Tarek (Tarık) “vurucu” anlamına gelmektedir). Büyük dedesi Osmanlı döneminde Mısır’a göçen bir Türktür. İngiltere’de İngiliz Dili ve Edebiyatı üzerine lisans çalışmasını tamamladı ve şu an İsviçre’de farklı okullarda İngilizce ve Arapça dersleri vermektedir. 1992 yılında pipo içmeye başladı ve kısa zamanda gelişen pipo tutkusu onu pipo ve pipo tütünü hakkında dünyanın sayılı uzmanlarından biri haline gelmesine yol açtı. Şu an Avrupa’nın en meşhur pipo sitelerinden biri olan
www.theitalianpipe.com işletmekte ve çok saygın İtalyan pipo ustalarından doğrudan elde ettiği el yapımı pipoları internet üzerinden satmaktadır. Bu site, pipo yapımı, bazı pipo ustaları ve bir takım pipo tütünleri hakkında sunduğu güzel bilgi ve yorumları ile de haklı bir üne sahiptir. Kendisi ile internet üzerinden kurduğumuz dostluk her geçen gün ilerlemektedir. Bu dostluğun bir göstergesi olarak Baldo Baldi ile yaptığı söyleşiyi Türkçeye çevirme ve Burak Demir’in pipo sitesinde yayımlama iznini vermiştir. Kendisine teşekkür ederiz.

Doç. Dr. Burhanettin TATAR
Haziran, 2003

 

 

Genel Arkaplan

Kaç yaşındasın?
52

Eğitim durumundan söz eder misin?
Üniversiteden Mimarlık diplomam var. “Liceo Artistico” (Yüksek Sanat Lisesi)’yu bitirdiğimde bu noktada durmamaya karar verdim. Sanat hakkında daha fazla şeyler keşfetme azminde ve ihtiyacındaydım. Mimarlık o zaman bana doğru yol olarak göründü ve bu yolu izlediğimden memnunum. Diplomamı 1973 yılında aldım.

Üç çocuğun var, değil mi?
Evet, üç çocuk…ancak, “bekarım”!

Şimdi pipo konusuna geçelim. Ne zaman, neden ve nasıl pipo yapmaya başladın?
Smoking Magazine’de bu konuda bir şeyler okuyabilirsin. Bende o, bir hobi ve tutku olarak başladı. O zamanlar iyi pipolar yapamazdım, ancak pipo yapma yarışmasında yer aldım ve ikinci oldum. Pelissone ilk sırayı kaptı, ne var ki o şu an hayatta değil. O zamandan itibaren kendim için pipo yapmaya başladım. Castello pipo fabrikasında çalışmakta olan birini tanıyordum; o bana çalışmam için birkaç gül kökü (briar) verdi. Pipo yapmaya 1977-78 yıllarında başladım. Bir gün, yanımda bir pipom olduğu halde dişçiye gittim. Faturayı ödeyecek param olmadığı için memnuniyetle para yerine pipomu almayı kabul etti.
Daha sonra düzenli olarak pipo yapmaya başladım ve İtalyan Pipo Kulübünün haber bültenine birkaç reklam verdim. İlk pipolarımdan bazılarının çok kötü olduğunu hatırlıyorum ve hala onlardan bir kısmı duruyor. Bilahare pipo satmak için dışarıya çıkmaya ve kazancımı okul çalışmalarım için harcamaya başladım. Bir gün babam bazı pipolarımı aldı ve Roma’daki meşhur bir tütün satıcısına göstermek üzere gitti. Söz konusu şahıs pipolarımdan etkilendi ve hemen siparişler verdi. Ben bu dükkana pipo yetiştirmeye çalıştım, ta ki birkaç yıl öncesinde iflas edinceye değin. Gerçekte bu tütün satıcısı bana pipoları A.B.D’ne satış için göndermeyi teklif etti. 1985-89 arası bunu gerçekleştirdi. Daha sonra, 1990’da dükkan kapandı ve benim Amerikan pazarıyla ilişkim kesildi.

Öyleyse tütün satıcısı senin pipoları Amerikan pazarında satıyordu, değil mi?
Hayır. O pipolarımı biriktiriyor ve başlıca kendi dükkanında satıyordu. Ancak o zamanlar bazı özel parçaları satılmak üzere Amerika’ya gönderiyordu. O hemen tüm yıllık üretimimi satın almaktaydı, yani yaklaşık 120-150 pipo. Pipolarım Amerika’da çok ani bir etki uyandırdı ve çok sayıda Amerikalı pipo kolektörü yıllar boyu buraya gelip benden pipo satın aldı.

Sana pipo yapmayı kim öğretti?
Hiç kimse. Üniversitede ağaç dahil, bir çok malzeme ile nasıl çalışılacağını zaten öğrenmiştim. Buna rağmen pipo yapmayı öğrenmem kolay olmadı. Bunun nedeni o zamanlar bu alandaki insanların çok ketum olmaları ve bir şey öğretmemeleriydi. Bir takım zımpara ve törpü, eğe vs ile pipo yapmaya başladım ve hala bu yolu izlemekteyim. Üniversiteyi bitirdiğimde iç dekoratör olarak yarım-gün çalışmaya başladım. Daha sonra 1975’te Kanada’ya mimar olarak gidip çalışma fırsatını yakaladım. Ne var ki kader beni evliliğe sürükledi. 1977 yılında erkek çocuğum doğduğunda tam gün pipo yapmaya başladım.
Tarek, biliyorsun, bence pipo yapma kültürü ilerletmektedir. Şayet bazı pipolara bakarsan, bu şekilleri makine ile yapanın imkansız olduğunu görürsün. Bu yavaş bir süreçtir ve sonuçta ortaya bir eser çıkar. İnsan elinin duyarlılığı ile karşılaştırılabilecek hiçbir şey yoktur.

Sana ilham kaynağı olan özel bir pipo ustası veya pipo markası var mı?
Bana göre Castello Pipo fabrikasındaki Scotti maksimum düzeydi ve o çok güzel pipolar yaptı. Bugün pipo markasını hatırlamıyorum; belki bir parça fazla reklamı yapılmış olabilir. Scotti gerçek bir sanatkardı. Ben kendi yolumdayım ve kendi başıma çalışmaktayım. Korkarım bu şekilde öleceğim. Şu anki çalışma tarzım her zamanki çalışma tarzımdır. Hiçbir şey değişmedi. Daima pipolarımın kalitesini artırmak için azim ve ihtiyaç söz konusudur ancak bu pipolarımı bugünkü konumuna eriştiren yaklaşımı terk etmeksizin gerçekleşebilir. Bir pipoyu harika yapan onun küçük detaylarıdır, sözgelimi, shank (pipo boynu) ile pipo lülesi arasındaki bağlantıya karşı özel hassasiyetim vardır; bu çok fazla dikkat sarf ettiğim bir detaydır.

Çok gizemli bir pipo ustası olarak tanınıyorsun? Bu kasıtlı mı? Şayet doğruysa, neden?
Bu bir şahsiyet konusudur. Hayatı çok seviyorum, ve şimdi bedelini ödüyorum! Her zaman çevrede güzeli aradım, ancak güzel izafidir hemen her alanda. Kültür icat edemezsin. Ben sanatkar olmaya inanırım, zenaatkarlığa değil. Gençliğimde heykeltıraş olmayı istedim ve bu alanda çok sayıda araştırma yaptım.

Bu senin kasıtlı olarak spot ışıklarından kaçındığın anlamına gelir mi?
Hayır, kesinlikle hayır. Her zaman yaptığımdan büyük zevkler aldım. Her zaman pipoları kendim için yaptım; elbette, başkaları senin üretimini takdir ettiğinde işin zevki artar.

Kullanılan Materyaller

Ne tür gül kökü kullanıyorsun?
Liguria (İtalya) ve Provence (Fransa) bölgelerinden toplanan gül köklerini kullanıyorum. 15-20 yıllık gül kökünü kullanıyorum. Bazen onları henüz taze iken satın alıyor ve sonra uzun yıllar bir kenarda bırakıyorum. Şu an gül kökü almaksızın yıllarca pipo yapmaya devam edebilirim. Elimde ölçü ve kalite açısından adı duyulmadık gül kökü (ebouchon) var bende. Zamanı gelince onlardan bir tane alır ve tasarladığım bir pipoyu yaparım. Ben daima düz damarlı gül kökünü araştırırım.

Gül kökünü nasıl bir işleme tabi tutuyorsun?
En doğal yolu kullanıyorum: doğal havanın kendi işini yapmasını beklerim. Acelem yok. Açıkçası büyük üretim yapan ve çok sayıda işçi ve usta barındıranların masrafları çok fazla; bu yüzden onlar ağacın çabuk kurumasını sağlayan daha hızlı yöntemlere baş vurabilirler. Ben yalnız çalışıyorum ve bu nedenle acil durumum yok. Gül kökünü çuvallarda saklıyor ve yıllarca havanın onları kurutmasını bekliyorum.

Diğer tür gül kökleri ile çalıştın mı? Şayet doğruysa, ne ile?
Hayır, daima bu iki tür gül kökü ile çalıştım. Bununla birlikte bir kez Korsika gül kökünü denedim. Fena değildi…

Logonun arkasındaki öykü nedir?
Başlangıçta, o bıçakla kesilmiş ve plexiglas ile doldurulmuş haldeydi. Logomun daima basit ancak uyumlu olmasını istedim; bana göre o hoş, zarif bir hilale benziyor. Şu an onu iki akrilik maddenin karışımı olan “Syntonite” kullanarak yapıyorum.

Ne zaman pipoyu amber ağızlık ile birleştiriyorsun?
Buna genelde ağacın damarına bakarak pipo yapmadan önce karar veriyorum; bazı durumlarda amber ağızlık piponun güzelliğini artırıyor. Her neyse, amber ağızlık ile nadiren pipo yapıyorum. “Bulutlu” ambere özel bir düşkünlüğüm var; şeffaf olanı da güzel. Ne var ki, pipo içildiğinde ağızlığın içi kararmaya ve kirlenmeye başlıyor ve şeffaf ağızlık tabi ki bunları gösteriyor.

Yalnızca akrilik ağızlık mı kullanıyorsun? Yoksa vulkanit olanı da mı?
Akrilik, kumberland ve bazen amber. Vulkanit ile asla çalışmadım. Vulkanit’in hoş ve rahat olduğunu biliyorum; ne var ki o kısa zamanda rengini yitiriyor.

Pipo Yapımı

Pipolarını nasıl yapıyorsun, adım adım (şayet mümkünse)?
Çoğu kez, pipo fikri geceleyin beni dürtüyor. Hemen kalkıp kağıda resmini çiziyorum. Ertesi gün, gidip o şekil için uygun gül kökü buluyorum. Ara sıra iki ayrı işle aynı zamanda uğraşıyorum. Bir zamanda bir adım atıyorum, delme işleminden uzun zaman alan zımparalama ve fırçalamaya değin.

Bir pipo şekline karar verirken en önemli unsur nedir?
Kesinlikle kökün damarı. Mümkün olduğu kadar damarı izlemeye çalışıyorum.

Pipo yaparken sana kim yardımcı oluyor?
Hiç kimse.

Baştan sona bir pipo yapmak ne kadar zaman alıyor?
5 ile 8 saat arasında. Sık sık ara vermeksizin bütün gün çalışıyorum ve sonra büyük bir kum tanesi ortaya çıkıyor. Bu piponun ve saatler süren çalışmanın sonu oluyor. Bazen pipoya ve kendime meydan okuyor ve sonuçta istediğimi ağaçtan elde ediyorum. Ancak bu çok zor. Bazen ne istediğimi tam bilerek pipo yapmaya başlıyorum, fakat sonunda tamamen başka bir şey ortaya çıkıyor.

Neden pipolarını sınıflamıyorsun?
Basit: git ve bir ressama neden tablolarını sınıflamadığını sor. Bütün bunlar izafi ve öznel. Şayet iyi olduğunu düşünürsen o iyi; rezil olarak görürsen o rezildir.

Tercih ettiğin pipo şekilleri var mı?
Klasik şekilleri kendi yorumumla yapmayı seviyorum. Sık sık “heykelcikler” de yaparım. Her zaman daha çok heykel özelliği olan şeyleri yapma azmini duymaktayım.

Tercih ettiğin özel klasik şekiller var mı?
Belki Kanadalı (Canadian) ve Lovat, ancak kendi yorumladığım şekliyle… kitaplara göre değil. Sözgelimi, ağızlık pipo şeklinin görünüm ve tanımlanmasında önemli rol oynar. Kendi ağızlıklarımı daha önce yapmaya başladığımda (bugün kullandıklarımı) bu alandaki kişiler kaçık olduğumu düşündüler. Onlar farklılığı kabullenemediler.

Üretim ve Dağıtım

Amerika’ya pipo pazarlamaya ne zaman başladın?
1984-85’ten 1989-90’a kadar.

Amerikan ithalatçısı olarak kiminle çalıştın?
Michael Butera, sigortacı olarak çalışırken, buraya gelir ve gül kökü satın alırdı; bu 1980’li yıllardaydı. O benden pipo da satın alırdı, ancak sadece içmek için. Bana pipo yapımı konusunda sonu gelmez sorular sorardı. Daha sonra kendisi pipo yapmaya başladı. Bilahare Bob Hamlin ve Barry Levin buraya gelip pipo satın aldılar. Onlara kendi pipolarımı vermeye başladım. Ancak bu uzun sürmedi. 1994-95 yıllarında bu iki adam ve ben Roma’da karşılaştık ve onlarla bir kontrat imzaladım; o gün benden 18 pipo satın aldılar. Üzücü olan, Barry’nın daha sonra vefatıydı ve tabi ki tüm anlaşma ortadan kalktı. O zamandan sonra Amerika’ya pipo satmıyorum.

Neden üretimin daima sınırlı?
Her zaman sınırlı oldu. Çok sıkı çalıştığımda, yılda 200’e varan pipo yapabiliyordum. Ancak bu geçmişte kaldı. Şimdi yıllık üretimim çok küçük. Her şeyin ötesinde nicelik değil, nitelik önem arz ediyor.

Şimdiye kadar bir yılda ürettiğin en çok pipo sayısı nedir? Hangi yıl?
Her yılı söyleyemem, fakat tam gün pipo yapımcısı olarak çalıştığım ilk yıllarda bir kez tüm ay çok sıkı çalıştım ve yaklaşık 60 pipo yaptım. Sonunda bazı pipolarımın kalitesinden hoşnut olmadım ve daha sonra asla bu şekilde çalışmadım. Şu an sıkı çalıştığımda ayda 20 pipo yapabilirim. Yaz aylarında asla bu kadar çok pipo yapamam.

Pipolarını İtalya’da kim biriktiriyor?
Farklı İtalya şehirlerinde üç pipo dükkanında bazı pipolarım var. Ancak bu sınırlı bir dağıtım, şayet böyle adlandırabilirsem.

İtalya’dan başka ülkelerde pipoların satılıyor mu?
Hayır. Şimdi sadece sen!

Neden pipoların çok pahalı?
Bu pipoları yapma tarzımdan kaynaklanıyor. En azından İtalya’da bu şekilde çalışanın yalnızca ben olduğuna inanıyorum. Yalnızca zımpara kağıtları, törpü, eğe vs. ile çalışıyorum ve dediğim gibi, bir pipo sıkı çalışarak iki tam günümü alabilir. Çalışırken kendimi atölyeye hapsederim ve yeme içme olmaksızın tüm gün orada kalırım; sadece pipolarımın ve yeterli tütünümün yanımda olduğundan emin olmalıyım.

Pipo İçimi ve Hobiler

Pipo içicisi ve ustası olarak senin favori pipo markası nedir?
Öncelikle kendi pipolarım. Ancak bir çok Castello ve Buzzi’nin verdiği Brebbia pipom var.

Özel koleksiyonunda kaç pipon var?
Yaklaşık 150.

Neye göre bitirdiğin bir pipoyu saklamaya karar veriyorsun?
Diğer insanların en iyi pipolarıma sahip olmasını, onları beğenmesini ve onlarla mutlu olmalarını isterim. Bazen özel bir şekli arzu eder ve onu kendim için yaparım. Yaptığım bir pipoyu yıllar önce bir kenara koyar ve özel bir günde onu içmeye niyetlenirim. Onu kendim için yaparım, yalnızca kendim için.

Ne zaman yeni bir pipo seçmeye ve ilk kez onu içmeye kara verirsin?
Kendime bir hediye vermek istediğimde.

Bu ne kadar sık olur?
Yılda 4-5 kez.

Favori bir pipon var mı? Nedir ve neden?
EVET. Düzenli olarak içtiğim yaklaşık 40 pipom var. Tarek, biliyorsun, bu her zaman bir duygu konusu. Bu pipo ile ilgili hatıralara bağlı bir olay. Aynı şey tütünler için de geçerli. Pipo içmeye başladığımda özellikle Prince Albert içtim. O sıralarda o büyük paketler içinde satılırdı ve onu sevdim. Yaklaşık 6 yıl sonra ve onu içmeksizin geçen yıllar sonra bu büyülü günleri tekrar yaşamaya karar verdim. Gittim ve büyük bir paket Prince Albert aldım. Ne hayal kırıklığı!Bir çok güzel hatırayı temelinden yıktı. Belki de bu kendi hatamdı; belki ben değiştim.

Favori tütünlerin nelerdir?
St. Bruno ile Park Lane No. 7 karışımını içmekteyim. Escudo’yu da severim. Ve şimdi senin yüzünden Gawith Full Virginia ve Flakes No. 7 içiyorum.

Her gün kaç kez pipo içiyorsun?
Yaklaşık 50 gr. tütün bir buçuk gün bana yetiyor. Haftada 250 gr. tütünü rahatlıkla içerim.

En tercih ettiğin pipo zamanı hangisi?
Belki yatağa girmeden hemen önceki. Ancak tekrarlarsam, yataktan kalktığımda ilk işim pipomu ve bir fincan kahveyi aramak. Bunu banyo yapmadan önce de yaparım.

Ne zamadır pipo içiyorsun?
Yaklaşık 35 yıldır. Başladığımda 17 yaşındaydım.

Boş zamanlarında ne yapıyorsun?
Tenis oynarım. Sanat galerilerine giderim. Her zaman güçlü duyguları araştırırım. Bazen belirli bir halk meydanına gitmek bana kafidir; özellikle eşsiz bir anıt veya heykel bulunan bir meydana. Biz İtalyanların takdis edildiğine inanıyorum. Sözgelimi, Venice ve Florence’ye ve oradaki kültüre bak.
Ayrıca ayakkabı biriktiriyorum. 140’tan fazla ayakkabım var; bir çok dolabım yalnızca ayakkabılarla dolu. Müziği de severim. Güzel sesler bana inanılmaz güçlü duygular veriyor. Klasik müzikten Caz ve Blues’a kadar farklı müzikler dinlerim.

Kanaatince bir İtalyan piposunu ayıran şey nedir?
Akdeniz tutkusu. Biz yaptığımız işe tutkumuzu karıştırırız. Ayrıca belli bir sanat akımına bağlı kalarak yeni bir dizayn araştırma azmini duyarız. Picasso ve Dali gibi meşhur sanatkarların eserlerinden ilham alarak pipolar yaptım. İtalyan pipolarının sadece şimdi değil, her zaman farklı derecelerde popüler olduğuna inanıyorum.

Pipo yapmanın sırlarını kimseye öğretiyor musun?
Hayır, kimseye öğretmiyorum. Çalıştım, ancak şimdi yalnız çalışmaktan memnunum. Yalnız çalışmayı tercih ederim, etrafımda kimse olmaksızın. Küçük atölyemde tüm gün yalnız kalırım. Bu belli bir mentalite ve şahsiyet istiyor. Bu şekilde iyiyim. Diğer taraftan kendime iyi bakarım. Dünyanın en iyi şarap ve şampanyalarından bulundururum. Yemek pişirmeyi severim ve bir kez onlarca kişiye akşam yemeği hazırladım. Bu şekilde bir hayat sürmekteyim.

Gelecekte pipo yapmaya devam edecek misin? Neden?
Kesinlikle pipo yaparak yaşayacağım ve bu benim amaçladığım bir şey. Pipo yapmak benim bir parçam oldu ve söz veriyorum, bundan vazgeçmeye niyetli değilim.

 

 

Prof. Dr. Burhanettin Tatar`ın katkılarıyla...

 

 
 

Anasayfa  Satıcı Adresleri  Tütün Yorumlarım  Piponun Zararları  Basında Pipo Web Sitem
Sıkça Sorulan Sorular  Pipo Ustaları ile Söyleşiler  Piponun Üstatları  Pipo Projeleri

E-Mail