Tanınmış bir şarkıcımız ( Rahmetli Tanju Okan ) “Benim en iyi dostum içkim sigaram” diye gönüllerde taht kurmakla beraber, bir erkeğin en iyi dostu yine de piposudur. Bu dostluk yaşamının en sıkıntılı günlerinde bile bozulmadan devam eder.

İlk piponun satın alınması ile zevkli bir macera başlamaktadır. Karısının “ya ben, ya da pipon !” ultimatomu ile karşılaşan pipoya yeni başlayan erkeğin yapacağı en iyi iş bavulunu toplayıp çekip gitmektir. Çünkü gerçekte karısı kendisini değil perdelerini tercih etmesini istemektedir. Pipolarla olan bu dostluk bir ömür boyu devam eder. Pipoya olan düşkünlüklerini ebediyen devam ettirmek isteyenler ciddi ve kararlı bir şekilde işe girişmelidir.

Pipo içenler cennetine atılacak ilk adım büyük önem taşır. Ya tütün imparatorluğunun sarayında bir sevgili olunacak, ya da basit bir tütünkeş olarak kalınacaktır.

Hatırı sayılacak derecede büyük üne sahip bir Dunhill veya Chataton, CBD veya Peterson piposu dünyanın bütün tütüncü dükkânlarından kolayca sağlanabilir. Ancak, her ülkede bu ünlü markalar bulunmayabilir. Ayrıca ucuz olmadıklarından da herkes bunları satın alamayabilir. Fakat yine de “pipo var- pipocuk var” gerçeği hatırdan çıkarılmayarak, olanaklı ise, işe başlarken birinci sınıf bir markanın iyi bir piposu sağlanmalıdır. Ayrıca alınacak ilk pipo Bruyére ağacından, ağızlığı ise doğal kauçuktan olmalıdır.

Pipoya yeni başlayan biri için tek pipo çok azdır. Pipolarla olan yaşantımızda bir tek pipoya bağlı kalmamak gerekir. İki adedi ise yeterli değildir. Üç tanesi idare eder. En azından dört olmalıdır. Yeterli sayıda pipoya insan asla sahip olamaz. Bütün gün aynı pipoyu tüttüren yeni meraklının piposu akşama doğru nemlenecek ve çok kötü kokacaktır. En iyi tütün bile zevk vermeyecektir. Zaten bir tek pipoyu sürekli kullanan biri zevksizin biridir. Bu nedenle de devamlı pipo içen erkeğin yanında en az iki piposu bulunmalıdır. Bir tanesi soğumak ve kurumak üzere dinlendirilirken diğeri kullanılmalıdır. Gün boyunca tüttürülen pipolar akşamları muhakkak temizlenerek dinlendirilmelidir. Pipo içme zevki arttıkça 4 adet piponun yetersiz kaldığı görülür ve 7 adet pipoya gerekseme duyulmaya başlanır. Bir düzineye sahip olunca da artık pipocular sınıfına dahil olmak için yol yarılandı demektir.

Pipo içmek lüks değildir. Eğer bir gün yolunuz Avrupa’ya, sözgelişi Almanya’ya düştüğünde her hangi bir tütüncü dükkânında adamın birinin 1.000.- DM’a pipo satın aldığına tanık olursanız emin olunuz ki bu kişi bir petrol zengini veya milyoner değildir. O bütün bir yıl bir çok gereksinmelerinden fedakârlık ederek kaliteli bir pipo satın almak için para biriktirmiş vasat bir pipo meraklısıdır.

Bazıları ucuz ev, ucuz otomobil, ucuz şarap, ucuz tatil, ucuz kadın gibi ucuz şeylerden hoşlanırlar. Bedava yaşamak isterler. Bu yüzden de ucuz pipo alırlar. Ancak, bu pipolar kötü ağaçtan yapıldığından kullanışlı değildirler. Ancak, iyi bir piponun içinde tütünün kokusu, aroması ve tadı belirir. İçim zevki doğar. Pipoya ilk başlayanlar için alınması gereken orta ayarda bir pipo Almanya’da 20.- DM ile 30.- DM arasında, yırdumuzda ise 500 – 1000.- TL arasında değişen fiyatlarda satılmaktadır. Ünlü İngiliz firması GBD’nin 1971 yılında piyasaya çıkardığı “Prince of Wales” marka yeni bir pipo çeşidi ilk başlayanlar için ideal bir pipodur.

Bugün dünyada en sevilen ve tutulan pipolar Bruyére ağacından yapılanlardır. Bu cins pipolara İngiltere’de Briar denilmektedir. İnsanlar ağaçtan yapılmış pipoları XVII. Yüzyıldan beri kullanmaktadırlar. Pipo yapımında önceleri kayın, ceviz, yabani kiraz gibi ağaçlardan yararlanılırdı. Fakat bu ağaçlardan yapılan pipolar istenilen içim zevkini vermekten oldukça uzaktı. 1850 yıllarında Fransa’nın Saint Claude-Sur Bienne şehrinde oturanlar o yörede yetişen bruyére ağacından pipo yaptılar ve tutulduğunu görünce de işi bir sanayi haline getirdiler.

Bit tür fundalık olan bruyére Akdeniz bitki topluluğundan bodur bir ağaçtır. Kültür bitkisi olmadığından fidanlıklarda yetiştirilmesine çok çalışıldığı halde bütün çabalar boşa gitmiştir. Amerikalılar bile Florida da aynı doğa ve toprak koşullarını uyguladıkları halde yetiştirmeyi başaramamışlardır. Bruyére; Tunus, Cezayir, Fas, İspanya, İtalya, Dalmaçya, Korsika, Sardunya, Kanarya Adaları, Yunanistan ve Türkiye gibi Akdeniz ülkelerinde doğada kendi kendine yetişir. Bu ağacın köklerindeki yumrulardan pipo yapılmaktadır.

Kökler kış başlangıcında sökülerek temizlenir ve yaza kadar saklanmak üzere yeniden gömülür. Bu arada belli zamanlarda sulanır. Yaz gelince çukurdan çıkarılarak “Coupeur” denilen mesleğinin ehli ustalarca şekillendirilir. Bu şekillere “Ebauchons” denir. Bugün dünyada çoğu İtalyan olan 50 kadar meşhur coupeur vardır. Bu ustalar kuşaktan kuşağa aktarılan bilgi ve becerilerini büyük bir sır halinde saklarlar.

Ebauchons’ların 30 ayrı standart büyüklüğü vardır. Ve ayrıca kalitelerine göre de extra, prima, race, secunda diye dörde ayrılırlar. En kaliteli pipolar 30 ile 60 senelik ağaçlardan yapılanlardır. Bunlar tabii ki çok pahalıdır.

Gömülü bulunduğu çukurdan çıkarılan bruyére kökleri bir yıl daha bekletildikten sonra pipo olmak üzere işlenirler. Yapılan pipolar tekrar bir kalite kontrolünden geçirilir. İngiltere ve Fransa’da A, B, C, Mixte Anglais, Mixte Français, ikinci seçim, üçüncü seçim, dördüncü seçim ve artık olmak üzere 8 kalite çeşidi vardır.

Bütün bu bilgilerden sonra bir pipo alırken ayrıca ağızlığın girdiği yerden başlayan ve hazneye açılan kanalın çok dar olmamasına dikkat etmek gerekir. Bu kanalın pipo haznesinin tam dibine yatay olarak açılması gerekir. Kanalın ağzı eğer hazne tabanından biraz yüksek veya düşük ise piponuz değersiz demektir. Devamlı olarak dipte nem bırakır.

Pipo ağızda taşınan bir baston olmadığından, alırken dikkatli bir biçimde yüzümüze yakışanı seçmek gerekir. Bu yüzden de pipo tiplerini, yâni meraklıların deyimiyle “fassons”ları bilmek gerekir. Briar pipoların klasik tipleri şunlardır.
1- Billard (Genellikle “London form” diye bilinir) 2- Dublin 3- Pot 4- Stand up poker 5- Churcwarden 6- Lovat 7- Liverpool (yumurta da denir) 8- Apple 9- Prince (eskiden domates denirdi)

Yelken kullanırken, golf oynarken, spor arabası kullanırken, kamping yaparken tercih edilen stortif tipler ise şunlardır:
1- Cad (Haiti) 2- Buldog 3- Bullcap 4- Army 5- Bent Army 6- Bent 7- Bent Albert 8- Bent Rhodesian 9- Panel Billard 10- Panel Apple 11- Panel Prince 12- Panel Bullcap

Yeni bir pipo bir çocuk gibi eğitilmelidir. İngilizler bu devreye “breaking in” derler. Birinci Dünya Savaşı’ndan önce zenginler bu eğitim için uşaklarını görevlendirirlerdi. Yeni pipoya bir de fazladan ağızlık alınır, bu ekstra ağızlık biraz tütünle beraber uşağa verilirdi. Bu eğitimin amacı pipoyu yanma sürecine alıştırmaktır. Bruyére ağacı organik bir madde olduğundan yüksek sıcaklıkta kolayca yanabilir. Yavaş yavaş ve kurala uygun çekişlerle pipo haznesinin içinde kömürden bir izolasyon tabakası oluşur. Zamanınızda ise bu işlem Avrupa ve Amerika’nın bir çok tütüncü dükkânlarında mekanik olarak yapılmaktadır. Bu na ek olarak bazı kimseler yeni pipolarının içini ayrıca viski, sherry, limon suyu, portakal suyu, bal, rom, siyah bira veya normal içme suyu ile ovarlar. Bu işlemlerin hiç biri pipoya zarar vermez. Aksine daha iyi bir içim sevki hazırlar.

Yeni piponuzu ilk kez kullanırken haznenin ancak, bir bölü üçünü doldurun. Haznenin dibi duman kanalının tıkanmaması için gevşek, yukarı doğru ise sıkı doldurulmalıdır. Ayrıca pipoyu sol elimizle hafifçe çevirmek gerekir. Böylelikle tütün daha iyi bir şekilde hazneye yerleşir. Bir nefes çektiğimiz zaman yavaş bir direnme hissedersek pipomuz iyi doldurulmuş demektir. Artık tütün ateşlenebilir.

Ateşleme için kibrit kullanılmalıdır. Pipo için özel olarak yapılan gaz çakmakları da kullanılabilir. Benzinli çakmaklar ise pipoya zararlıdır. Kibritin alevini tütünün bütün yüzünde gezdirirken, ağızlıktan yavaşça ve ihtiyatlı olarak nefes çekmek gerekir.

Tütün yanmaya başlar. Pipo tüter ve artık başlanmıştır. Yanan tütün kabarınca pipo maşası ile hafifçe bastırınız. Yavaş yavaş tüttürmenize karşın piponuz kızarsa yine maşa ile tütün dikkatlice dibe doğru bastırılır. Ancak, sıkı bastırmamaya dikkat etmeliyiz. Yoksa tütün sıkışır, pipo söner. Şunu unutmamak gerekir ki kızan pipo dilinizi yaktığı zaman kabahat pipoda değil sizdedir.

Sonuç olarak şu kurallara uyduğumuzda pipomuzdan istediğimiz zevki alırız.
1- Pipoyu huzur içinde içmelisiniz. Dumanını yavaş yavaş sanki onunla nefes alınır gibi çekmelisiniz. Piponuzu zaman zaman ağızdan çıkarınız.
2- Mümkünse birinci kalite pipoları kullanınız ve bunlardan en az 7 tanesine sahip olunuz. Pipo edinirken asla cimrilik göstererek ucuz olanlardan almayınız.
3- Yüzünüze uyan bir pipo almaya dikkat ediniz. Bu yüzden bir aynaya bakarak tipinize en yakışanı seçiniz.
4- Piponuzu asla filmlerdeki gibi ayakkabı topuğu, masa kenarı, kül tablası gibi sert şeylere vurarak içindekilerini çıkarmayınız.
5- Size sunulan her tütünü piponuza doldurmayınız.
6- İyi ve kaliteli tütün içiniz. Hoşunuza giden iyi ve kaliteli tütünü bulana kadar arayınız ve deneyiniz. Bulduğunuz zaman stokunuzu imalattan çıktığındaki gibi taze ve kendi nemini korur halde tutmaya çalışınız.
7- Yanınızda bir pipo maşası ve temizleyicisi bulundurunuz.
8- Piponuza içeceğiniz kadar tütün doldurunuz ve doldurduğunuz tütünün tümünü içiniz. Piponuzda asla sönmüş tütün bırakmayınız. İyice temizleyerek kaldırınız. Diğer piponuzu kullanınız.
9- Piponuzun ağızlık kısmını sağa doğru yani saat yönüne, çevirerek hafifçe çekerek çıkarınız. Pipo sıcakken ağızlık çıkarılmamalıdır. Yine aynı yöne çevirerek bu sefer hafifçe bastırarak içeri sokunuz.
10- Piponuzu daima temiz tutunuz

Bir çok pipo yapan kurum vardır. Fakat yüksek kalitesi ile aşağıdaki markalar belirgin bir üstünlük göstermektedir.
Danimarka : Stanwell
Almanya : Vauen, Oldenkott, Dobbelmann, Donikotea
İtalya : Savinelli, Tagliabu
Belçika : Hilson
ABD : Kaywoodie
İngiltere : Dunhill, Charaton, GBD, BBB, Parker, Peterson, Orlik, Lomoy, Loewe Livic, Ben Wade
Fransa : Dr. Plumb, Ropp, Chap, Butz-Choquin, Chacom, Jeantet